Προσέγγιση

Είναι διαδικασία κατά την οποία διαπιστώνεται το είδος του προβλήματος που εκδηλώνει το νεαρό άτομο. Εκεί προσδιορίζεται η διάρκεια και η έντασή του, οι παράγοντες που συντέλεσαν στην εμφάνισή του και αυτοί που το συντηρούν, ώστε ν΄ αντιμετωπισθούν αντίστοιχα. Παράλληλα, αναζητούνται στοιχεία στο περιβάλλον του ατόμου (οικογένεια, σχολείο, φίλοι) που μπορούν να στηρίξουν την προσπάθειά του, να ξεπεράσει αυτά τα προβλήματα.

Για την αξιολόγηση χρειάζονται συναντήσεις με το νεαρό άτομο, με τους γονείς του ή μερικές φορές και με ολόκληρη την οικογένεια, όπου συλλέγονται οι απαραίτητες πληροφορίες. Η συλλογή αυτή γίνεται όχι μόνο με συζήτηση, αλλά και με παρατήρηση συμπεριφορών που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια των συναντήσεων. Μερικές φορές χρειάζονται περισσότερες από μία συναντήσεις  για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης.

Συχνά, είναι σημαντική η επικοινωνία με άλλους επαγγελματίες ψυχικής υγείας (παιδοψυχίατρους, ψυχολόγους, εργοθεραπευτές, λογοπεδικούς, ειδικούς παιδαγωγούς) ή ιατρούς άλλων ειδικοτήτων, οι οποίοι παρακολουθούν ή έχουν παρακολουθήσει κάποιο από τα προβλήματα του νεαρού ατόμου. Η επαφή αυτή είναι απαραίτητη, προκειμένου να συλλεχθούν επιπλέον  πληροφορίες οι οποίες θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση του προβλήματος για το οποίο προσέρχεται στο ιατρείο. Η επικοινωνία γίνεται πάντοτε με τη συναίνεση του νεαρού ατόμου και των γονέων του. Για τους ίδιους λόγους, είναι μερικές φορές σημαντική και η επικοινωνία και με το σχολείο του, με τις ίδιες πάντα προϋποθέσεις συναίνεσης.

Με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, παρουσιάζεται η περίληψη της εκτίμησης για το είδος του προβλήματος και  των σημαντικών παραγόντων που το πλαισιώνουν. Παράλληλα προτείνονται τρόποι θεραπευτικής αντιμετώπισής του ή και άλλων ενεργειών. Οι πρόσθετες ενέργειες μπορεί ν’ αφορούν για παράδειγμα σε συμβουλευτική στο σχολείο, στο οποίο παρακολουθεί το νεαρό άτομο ή συνεργασία με ειδικό διατροφής, στην περίπτωση ατόμων με διαταραχή διατροφής. Συχνά η διαδικασία της αξιολόγησης δρα και θεραπευτικά, καθώς κατ’ αυτήν συνειδητοποιούνται παράγοντες που συμμετέχουν στην εμφάνιση και διατήρηση του προβλήματος, τους οποίους οι ενδιαφερόμενοι αποφασίζουν να τροποποιήσουν , προς όφελος του ατόμου που υποφέρει.

Οι θεραπευτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούται, και εξειδικεύονται ανά περίπτωση, είναι:

Ατομική ψυχοθεραπεία, που προσφέρεται στο νεαρό άτομο κατ’ ιδίαν. Οι γονείς δε συμμετέχουν σ’ αυτή, ενημερώνονται όμως για την πρόοδο του παιδιού τους και βοηθούνται με άλλες θεραπευτικές μεθόδους (οικογενειακή θεραπεία ή συμβουλευτική γονέων), όπου χρειάζεται.

Η ατομική ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι:

Γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία

Εστιάζει σε δυσλειτουργικούς τρόπους σκέψης και σχετιζόμενα αρνητικά συναισθήματα, τα οποία έχει αναπτύξει το νεαρό άτομο, και τα οποία συχνά το οδηγούν σε πράξεις και επιλογές επιβαρυντικές για το ίδιο ή και τους γύρω του. Η μορφή αυτή ψυχοθεραπείας είναι σχετικά δομημένη,  κατευθυντική και εστιάζεται σε παρόντα γεγονότα και καταστάσεις. Η διάρκειά της είναι περιορισμένη, μερικών εβδομάδων ή λίγων μηνών. Οι συναντήσεις είναι αρχικά εβδομαδιαίες και στη συνέχεια δεκαπενθήμερες.

Ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία

Εστιάζει στη σχέση του νεαρού ατόμου με σημαντικά πρόσωπα στη ζωή του και στην κατανόηση προβληματικών συναισθημάτων και συμπεριφορών του, μέσα από τα προσωπικά του βιώματα. Στη διαδικασία, σημαντική είναι και η σχέση του με τον θεραπευτή/θεραπεύτρια. Η θεραπεία αποσκοπεί στην αποκατάσταση συναισθημάτων και συμπεριφορών σε πιο λειτουργική βάση.  Είναι λιγότερο δομημένη και μη-κατευθυντική. Διερευνά παρόντα ή παρελθόντα γεγονότα και η συχνότητά της είναι συνήθως εβδομαδιαία, σε συναντήσεις περίπου 50 λεπτών. Η συνολική διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από το είδος του προβλήματος και είναι από μερικές εβδομάδες μέχρι και αρκετούς μήνες.

 Παιγνιοθεραπεία

Διευκολύνει παιδιά μικρότερης ηλικίας να εκφρασθούν και να επεξεργασθούν θέματα που τα προβληματίζουν. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση παιχνιδιών, μαριονεττών, ζωγραφικής, πλαστελίνης και άλλων εκφραστικών μέσων. Μέσω αυτής διευκολύνεται η αποκατάσταση συναισθημάτων και συμπεριφορών.

Οικογενειακή θεραπεία

Σ’ αυτή συμμετέχει ολόκληρη η οικογένεια ή τμήματά της, ανάλογα με τους στόχους που έχουν τεθεί. Έτσι, επί παραδείγματι, μπορεί να συμμετέχουν μόνον οι γονείς, όταν τα προβλήματα που εκδηλώνει το παιδί αφορούν σε δυσλειτουργία του ζεύγους των γονέων.

Η θεραπεία αυτή εστιάζει, κυρίως, σε θέματα επικοινωνίας μεταξύ των μελών της οικογένειας και στους τρόπους που επιλέγονται να επιλυθούν προβλήματα, μπορεί όμως να πραγματεύεται και τη διευκρίνιση ρόλων και ορίων σ’ αυτή. Σέβεται το πολιτισμικό περιβάλλον και τις ιδιαιτερότητες κάθε οικογένειας, καθώς και την προοπτική καθ’ ενός από τα μέλη της.

Στοχεύει στη διευκόλυνση της λειτουργικής αμοιβαιότητας των μελών, ώστε να μπορέσουν ν΄ αναπτύξουν  τις δυνατότητες που έχουν το καθένα από αυτά ως άτομα. Η διάρκειά της είναι λίγων εβδομάδων ή μηνών και η συχνότητά της κάθε 2-4 εβδομάδες.

Συμβουλευτική γονέων

Αποσκοπεί να βοηθήσει τους γονείς να κατανοήσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν με το παιδί τους και ν’ αναπτύξουν επαγωγικές προσεγγίσεις στην επίλυσή τους. Η θεραπεία αυτή είναι σύντομης διάρκειας και η συχνότητα των συναντήσεων κάθε 2-3 εβδομάδες.

Όλες οι ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις γίνονται μέσα από τη συζήτηση και τη διαντίδραση μεταξύ του θεραπευτή και των ενδιαφερόμενων. Ενώ γίνονται αντιληπτές ως συζητήσεις, αποσκοπούν στη διευκόλυνση των ατόμων που δέχονται τη θεραπεία να μετακινηθούν σε πιο λειτουργικές θέσεις, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα ν’ απαντήσουν στο πρόβλημα.

Φαρμακευτική αγωγή

Η φαρμακευτική αγωγή σε νεαρά άτομα χρησιμοποιείται σπάνια, ως δεύτερη επιλογή, μετά από προσπάθεια βελτίωσης του προβλήματος με ψυχοθεραπευτικές μεθόδους και εφ όσον είναι επιστημονικά αποδειγμένο ότι μπορεί να βοηθήσει το συγκεκριμένο πρόβλημα. Όταν μερικά προβλήματα είναι έντονα, μπορεί η φαρμακευτική αγωγή να προταθεί εξ αρχής και παράλληλα με την ψυχοθεραπευτική υποστήριξη. Η χρήση της γίνεται πάντα με τη συναίνεση του νεαρού ατόμου και την έγκριση των γονέων.